چرا هزاره های پاکستان قربانی درگیری های قومی و فرقه گرایی بوده اند؟

شخار گوپتا، نویسنده و روزنامه نگار هندی، در قسمت ۶۵۷ «کات دی کلاتر (CutTheClutter)» در مورد هزاره ها، مظلوم ترین قربانیان فعالیت های تروریستی که سخت ترین ضربه ها را در پاکستان متحمل شده اند، صحبت می کند.

زکی الرحمن لاخوی، مغز متفکر حملات تروریستی سال ۲۰۰۸ در بمبئی، و فرمانده عملیات های لشکر طیبه روز جمعه توسط دادگاه ضد تروریزم پاکستان به پانزده سال زندان محکوم شدند. دادگاه همین طور برای دستگیری مسعود اظهر، فرمانده گروه تروریستی جیش محمد، نیز حکم صادر کرد.

هزاره های ساکن پاکستان هفته گذشته در اعتراض به قتل عام یازده کارگر معدن که از قوم هزاره بودند در منطقه ماخ بلوچستان دست به اعتراض زدند. داعش مسئولیت این کشتار بی رحمانه را بر عهده گرفت.

شخار گوپتا، سردبیر رسانه «دی پرینت» در قسمت ۶۵۷ «کات دی کلاتر» در مورد هزاره ها به عنوان مظلوم ترین قربانیان فعالیت های تروریستی در پاکستان و افغانستان صحبت می کند، اینکه چه طور فرقه گرایی و قوم گرایی دشمن مرگبار هزاره ها شده است.

در پاکستان هزاره ها بیشتر در بلوچستان زندگی می کنند اما در افغانستان هزاره ها بخش بزرگی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند.

بسیاری از هزاره ها از دفن اجساد کشته شدگان خود تا زمانیکه با عمران خان، نخست وزیر پاکستان، دیدار نکردند و قول مجازات عاملین جنایت را نگرفتند، خودداری کردند. عمران خان از خانواده های قربانیان خواست ابتدا اجساد را به خاک بسپارند. این در حالی بود که جام کمال وزیر ارشد ایالت بلوچستان نیز قبلا با بازماندگان قربانیان دیدار کرده بود اما مردم از دفن اجساد خودداری کرده بودند.

در سال ۱۹۸۵ میلادی و در زمان ریاست جمهوری جنرال ضیاء الحق، گروهی از علماء متعصب دیوبندی راستگرای سنی مذهب «انجمن سپاه صحابه» (سربازان پیامبر) را تاسیس کردند، این انجمن در ادامه و برای زیبایی نام به «سپاه صحابه پاکستان» تغییر کرد. با گذشت زمان، جلو فعالیت این سازمان گرفته شد چون به مردم و به طور عمده مسلمانانی که از نظر آنها مرتد شمرده می شد، حمله می کردند. پیروان دیگر مذاهب اسلامی به ویژه «شیعیان و احمدیه» هدف اصلی این گروه بود و هزاره ها اکثریت جمعیت شیعه را تشکیل می داد.

با گذشت زمان، گروه دیگری به نام «لشکر جهنگوی» از سپاه صحابه پاکستان منشعب شد که توسط فردی به نام «ریاض بصرا» رهبری می شد. این گروه ترورهای زیادی در پاکستان انجام داد که از جمله آنها می توان به «حمله به دانش آموزان ایرانی در آکادمی نیروی هوایی پاکستان» اشاره کرد. بصرا سپس در یک رویارویی کشته شد. در سل ۲۰۰۷ میلادی، لشکر جهنگوی مسئولیت ترور خانم بی نظیر بوتو، نخست وزیر پاکستان، را بر عهده گرفت.

در سال ۲۰۰۹ میلادی، جنگجویان این گروه به تیم کریکت سری لانکا حمله کردند.
گوپتا می گوید: لشکر جهنگوی هم اکنون به طور گسترده مظنون اصلی قتل عام یازده هزاره کارگر معدن در منطقه باخ ایالت بلوچستان پاکستان به شمار می رود.

سپاه صحابه پاکستان در ادامه دوباره زاده شد و «اهل السنه و الجماعه» را تشکیل داد که با تحریک طالبان پاکستان همکاری می کرد. گوپتا می گوید: در سال ۲۰۱۱، این گروه نامه ای سرگشاده به هزاره های بلوچستان پاکستان فرستاد و تاکید کرد که شیعیان مسلمان نیستند و خونشان مباح است. بعد از آن نامه چندین قتل عام صورت گرفت.

براساس اطلاعات کمیسیون حقوق بشر پاکستان و دیگر گزارش های نشر شده از آن زمان به بعد نزدیک به سه هزار هزاره در بمب گذاری ها، موترهای بمب گذاری شده و حملا انتحاری در پاکستان کشته شده اند. تنها نزدیک به ۵۰ داکتر هزاره در کراچی ترور شده اند و صدها هزاره دیگر مجبور به ترک پاکستان گشته اند. در سال ۲۰۱۳، نزدیک به هفت صد شیعه در پاکستان کشته شدند.

در جنوری سال ۲۰۱۳ و طی یک حمله انتحاری و حادثه ناشی از موتر بمب گذاری شده ۹۱ نفر کشته شدند. در فبروری همان سال و در یک حادثه بمب گذاری دیگر نزدیک به ۱۱۰ هزاره دیگر کشته شدند. در ماه مارچ نیز دو حادثه بمب گذاری دیگر در مسجد شیعیان در کراچی رخ داد و ۵۰ نفر را به کام مرگ کشاند. در ماه جون نیز در شهری که بیشتر جمعیت آن هزاره ها بودند یک حمله تروریستی دیگر صورت گرفت. در فبروری ۲۰۱۴، انفجار بمب در کویته ۸۴ کشته برجای گذاشت.

در اکتبر ۲۰۱۷، حمله به یک مکان مذهبی بیست کشته برجای گذاشت که همگی هزاره بودند. گوپتا می گوید:«این یک تناقض بزرگ در پاکستان است چون حکومت، نظامیان و سازمان ها تفاوتی بین شیعه و سنی قائل نمی شوند.»

هزاره ها چه کسانی هستند

هزاره ها یک گروه قومی متمایز هستند که خصوصیات ظاهری مغولی دارند. آنها متفاوت به نظر می رسند و فرقه های مختلف آنها در پاکستان همواره از سوی سنی های متعصب مورد حمله قرار گرفته است. گوپتا معتقد است هزاره های پاکستان قربانی دو عامل « فرقه گرایی و تعصبات قومی» می باشند.

کلمه «هزاره» یا «هزاره جات» که بیشترشان در مناطق مرکزی افغانستان زندگی می کنند، یک واژه خیلی قدیمی نیست. کلمه هزاره جات برای اولین بار در «بابرنامه» آورده شد.

ابن بطوطه، جهانگرد مراکشی، که در اوایل قرن چهاردهم میلادی به منطقه سفر کرده بود از هزاره یا هزاره جات نامی نمی برد. گوپتا معتقد است:« بنابراین گمان غالب هم اکنون این است که هزاره ها از سپاه مغول نشأت گرفته باشند، زمانیکه چنگیز خان مغول دسته های هزارتایی قوی از ارتش خود ایجاد کرد.»

جمعیت هزاره ها در افغانستان بین چهل تا پنجاه لک(هر لک برابر صد هزار) می باشد. یک میلیون از هزاره ها به عنوان مهاجر و پناهنده در پاکستان زندگی می کنند.

گوپتا می افزاید: هزاره ها از بعد موقعیت جغرافیایی، مشکلات و ظلم هایی که طی صد سال اخیر متحمل شده اند به کردها و ارمنستانی ها شباهت دارد.

تا پایان قرن نوزدهم، هزاره های افغانستان از قتل عام های گسترده رنج بردند و دسته های بزرگی از آنها مجبور شدند به پاکستان و ایران فرار کنند و در بلوچستان پاکستان ساکن شدند.
در سال ۱۹۳۳ میلادی، عبدالخالق هزاره، نادر شاه را در افغانستان ترور کرد و این خود قتل عام دیگر هزاره ها را به دنبال داشت. گوپتا می افزاید: از سال ۱۹۳۳ میلادی تاکنون انتقام جویی ها و حملات علیه هزاره ها یک بار دیگر شروع شده چون گروه های سنی در ساختار القاعده و طالبان حضور گسترده یافته اند.

آخرین کشتار عمده هزاره ها در بامیان صورت گرفت که طی آن بیست تا بیست و پنج هزاره کشته شدند.

منبع