وحدت امت اسلامی از منظر امام خمینی (ره)

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه

با نیم‌نگاهی به اوضاع تاسف‌بارِ اکثر کشورهای اسلامی، این پرسش در ذهن ما ایجاد می‌شود که «چرا ملت‌های مسلمان به این حال و روز افتادند؟» با اندکی تامل به این جواب خواهیم رسید که علت این بدبختی و فلاکت، فقط عدم اتحاد و وحدت کلمه است. درست است که دست‌های بیرونی به شدت کار می‌کنند و به این بحران‌ها دامن می‌زنند و اما علت اصلی آن نبود انسجام در بین ملت‌های مسلمان است. امام خمینی ره به عنوان یک شخصیت با تجربه که طعم تلخِ استعمار و تفرقه را چشیده بود و نتوانست وضعیت آن روز ایران را تحمل کند و برای همین بود که ملت را برای اتحاد فراخواند تا دست اجانب را از کشورشان کوتاه و آنان را بیرون کنند. نگاه امام خمینی محدود به ایران نبود، او می خواست وجدان جمعی مسلمانان در سراسر کشورهای اسلامی بیدار شود تا از قید ظلم و ستم و استبداد ابرقدرت ها رهایی یابند. وضعیت اکثر کشورهای اسلامی در زمان حال، فاجعه بار است؛ جنگ، اختلافات مذهبی، فقر و بیچارگی همه و همه محصول یک چیز است که اتحاد بین اقوام و مذاهب به معنای واقعی وجود ندارد و لذا نیاز است برای بهتر شدن اوضاع و رهایی از بدبختی، با الهام از بزرگان و مصلحان مثل امام خمینی، مسلمانان در برابر دشمنان اصلی خودشان متحد شوند.

۱ – ضرورتِ اتحاد جهانی مسلمین، از منظر امام خمینی (ره)

شکی نیست که از آن روزی که کشورهای اسلامی تجزیه شد و هرکشوری نظر به پایین بودنِ سطح آگاهی یا مدیریت ناسالم سیاسی، به نحو غیر مستقیم تحت استعمار رفتند. جنگ و جدال در خاور میانه کشیده شد و تا این‌که فلسطینیان در چنگ اسراییل افتادند و نه تنها کشورهای مسلمان نسبت به یک دیگر، متحد نشدند که سران بعض کشورها به هم‌جوار شان حمله کردند. امام خمینی در یک سخنرانی مورخ ۱۸/۵/۱۳۵۹ . ایراد کرده است راجع به حمله صدام به ایران بیان داشته آنهایی که در زبان اظهار مسلمانی می‌کنند و اما به کشور مسلمان حمله می‌کنند یا سران دولت‌های مسلمان، به عراق اسلحه می‌فرستند و برای دلخوشی آمریکا فعالیت می‌کنند، چطور می‌توان این‌ها را مسلمان گفت؟ اگر مسلمانان باهم اتفاق کنند، نه قضیه قدس پیش می‌آید و نه قضایای افغانستان. از نظر امام خمینی، برای وحدت جهانی مسلمین، موسم حج بهترین فرصتی است که در آن زمان، مشکلات و معضلات مسلمانان به بحث گرفته شود… او در سخنرانی سال ۱۳۵۰ خطاب به حجاج در سرزمین وحی فرموده است که این اجتماع عظیمِ که به امر خداوند در مکه فراهم شده، مسلمانان را مکلف می‌سازد که برای ریشه‌کن کردنِ‌سرطان استعمار، هم‌فکر و هم‌پیمان شوند؛ بیانیه‌هایی وحدت‌بخش صادر کنند و به مسلمانان بدهند در سراسر جهان توزیع کنند.

۲ – ضرورتِ‌ وحدت بین پیروان مذاهب اسلامی

مبنای معرفتی امام خمینی ره، بر تساهل و مدارا استوار است؛ واقعیات جهان اسلام و بافتِ که در جوامع اسلامی وجود دارد، این حقیقت را به خوبی نشان می‌دهد که بدون تسامح و مدارا، نمی‌توان بین پیروان مختلفِ مذاهب اسلامی ارتباط برقرار کرد و امام خمینی اگر بر قرائت انحصاری مذهبی وارد مبارزه می‌شد، معلوم نبود چه اندازه موفق بود. امام خمینی، چنانکه خودشان تصریح کرده است، اتحاد پیروان مذاهب مختلف اسلامی، بر اساس حکم قرآنی است و اختلاف مذهب، نباید موجب اختلاف امت اسلامی شود و اسلام بالاتر از اینهاست.

۳ – وحدت بین مستضعفین جهان

مستضعفین در سراسر دنیا، اکثریت خاموشی هستند که همواره مورد آسیب‌ها و ستم‌های استکبار و استعمار واقع می‌شوند و از قدرت طلبیّ غربی‌ها ضربه‌هایی زیادی را متحمل می‌شوند. مطابق نظریه‌ی امام‌خمینی، تنها راه بیرون رفت از تحت ستم و استبداد، اتحاد آنهاست و باید دست به دست هم بدهند تا خودشان سرنوشت شان را به دست بگیرند.

مستضعفین عالم اگر بخواهند یک زندگى شرافتمندانه انسانى داشته باشند، باید همه مستضعفین جهان به هم دست بدهند و قدرت این قدرتمندانى که حق وتو دارند، اینها را باید محدود کنند.

آن چه که در مبارزات مستضعفین جهان قابل اهمیت است، وجود اعتماد به نفس است؛ یعنی ملت ستمدیده و مظلوم، فکر می‌کنند که با ابرقدرت های مثل آمریکا نمی‌توان مقابله کرد و جنگید؛ از نظر امام خمینی ره، اشتباه محض است اگر مستضعفین چنین فکری داشته باشند زیرا تجربه‌ی که در بعض ملت‌ها – ایران به خصوص – اتفاق افتاده، نشان میدهد تا ایمان و عقیده و باورمندی به هدف وجود داشته باشد، ابر قدرت‌ها توان مقابله را با ملت متحد، باورمند و دارای هدف، ندارند.

امام با توجه به وضعیتِ مستضعفین جهان، آنها را به تفکر در مورد انقلاب اسلامی در ایران فرا می‌خواند و اطمینان می‌دهد که اگر شما دست به دست هم‌ دهید، ابرقدرت‌ها هیچ کاری نمی‌توانند بکنند و امام می‌گوید: «ای مستضعفین جهان! …شما دیدید که ملت مسلم ایران با هم متحد شدند و با هم قیام کردند و با دست خالى بدون اسلحه در مقابل آن قدرت‌هاى عظیم شیطانى محمدرضا و آن قدرت‌هاى ابرقدرت‌ها که پـشت سر او صف بندى کرده بودند، آنها همه را به کنار زدند و این دولت فاسد را و این سلطنت غیر قانونى فاسد را با قدرت ایمان خودشان و با بانگ الله اکبر از صحنه بیرون کردند». از منظر امام خمینی، قدرتِ‌ مالی و بدنی و نظامی از شرایط پیروزی نیست بلکه تنها «قدرتِ ایمان» شرط نصرتِ‌ مسلمانهاست و اگر قدرتِ ایمان باشد، خداوند هم آنان را یاری می‌کند «ان تنصرواالله ینصرکم و یثبت اقدامکم» اگر خدا را نصرت بکنید، نصرت خدا به نصرت دین اوست، به نصرت بندگـان اوست، به نصرت مظلومین است.

نمونه بارزِ ملت مستضعف، مردم فلسطین است که از طرف صهیونیست‌ها در معرضِ تهدید، قتل و آوارگی هستند؛ اشکال کار آنجاست که کشورهای عربی، همسویی با منافع آمریکا و صهیونیست‌ها در حرکت هستند؛ اگر قرار شود کشورهای عربی باهم متحدانه حرکت کنند و برای رفع ظلم و ستم از مردم فلسطین متحد شوند، بدون شک هیچ قدرتی توان آن را نخواهد داشت که زمین مردم فلسطین را تصرف کنند، چنان چه امام بارها آن را تذکر داده است.

۴ – تمام بدبختی‌ها در اختلاف است

به نظر امام، وضعیتِ رقت‌بار اکثر کشورهای اسلامی، ریشه در واگرایی و اختلاف دارد و امام در یک سخنرانی خطاب به مسلمانان گفته است که اى مسلمانان جهان! واى پیروان مکتب توحید! رمز تمام گرفتارى هاى کشورهاى اسلامى اختلاف کلمه و عدم هماهنگى است… امام مسلمانان صدر اسلام را مثال می‌آورد که با عده بسیار کم، قدرت‌های عظیم را شکستند در حال که مخازن و منابع اقتصادی هم نداشتند. اما در زمان حال جمعیت یک میلیاردی و دارا بودن مخازن بزرگ، در مقابل دشمن ضعیف و زبون شده اند امام فرمان می‌دهد که از جاى برخیزید و قرآن کریم را به دست گرفته و به فرمان خداى تعالى گردن نهید و تا مجد و عظمت اسلام عزیز را اعاده کنید.

۵ – ضرورت بازگشت به قرآن

شکی نیست که قرآن یکی از مشترکات اصلی تمام پیروان مذاهب مسلمین است و امام با تاکید به آموزه‌های وحدت‌بخش قرآنی، بارها مسلمانان را به اتحاد فراخوانده است. برای نمونه ایشان در یک سخنرانی مورخ ۲۸/۷/۱۳۵۹، این معضل را یادآورد شده و فرموده است که مشکل بزرگ مسلمانان این است که قرآن کریم را کنار گذاشته اند و تحت لوای دیگران درآمده اند و قرآن کریم می‌فرماید: «به ریسمان خدا چنگ بزنید و متفرق نشوید».

برآیند:

ایجاد اتحاد و انسجام تمام ملت‌های مسلمان، نظر به آموزه های قرآن و احادیث نبوی، مخرج مشترک بسیاری داریم که مسلمانان به راحتی می‌توان در محور آن باهم متحد باشند و جهت بهبودی سرنوشت شان تصمیم جمعی بگیرند. وحدت، ضامن اقتدارِ کشورهای مسلمان و موجب اقتدار آنهاست. اتحاد مسلمین سبب می‌شود که دشمنان قسم‌خورده‌ی اسلام، نتوانند در میان ملت‌ها رخنه کنند و این در صورتی است که ملت‌های مسلمان دشمن واقعی شان را بشناسند.

علی ظفر یوسفی