مذاکره با طالبان، پندار یا واقعیت؟

دو روز است که رسانه‌ها از سومین دور نشست غیررسمی نمایندگان طالبان و دولت افغانستان در ترکیه خبر می‌دهند. گفته می‌شود که سرپرست هیئت طالبان در این نشست، شخصی به اسم مولوی «عبدالرئووف» است. اکنون سؤال این است که آیا به راستی، مذاکره بین دولت افغانستان و طالبان در ترکیه جریان دارد؟

برای پاسخ به این سؤال، در نخست تلاش‌های صلح دولت افغانستان را در سه سال گذشته مرور کرده و سپس نتیجه‌گیری می‌کنیم.

پس از ایجاد دولت وحدت ملی در افغانستان، پایان جنگ، تقویت نیروهای امنیتی و ادامه مذاکرات صلح، سه عنصر اصلی سیاست خارجی افغانستان را تشکیل می‌داد. رئیس‌جمهور افغانستان برای تحقق این اهداف، به چین، عربستان و پاکستان رفت. او برای این که توجه پاکستان را به پروسه صلح جلب کند، امتیازات زیادی به اسلام‌آباد داد.

کابل در آن زمان، در ارتباط با مذاکرات صلح، بیشتر روی پاکستان تکیه کرده بود. هم‌زمان با این، نشست‌های سه‌جانبه‌ای نیز بین پاکستان، افغانستان و چین در خصوص مذاکرات صلح آغاز شد که نشست «ارومچی» یکی از آنان بود. در این هنگام تلاش‌هایی نیز صورت گرفت تا طالبان نیز به این نشست‌ها بپیوندند اما دولت افغانستان فقط در نشست «مری» در اسلام‌آباد، موفق شد که با طالبان رودررو بنشیند. البته این پروسه نیز بدون این که دستاوردی داشته باشد، پس از افشای خبر مرگ ملامحمد عمر، متوقف گردید. پس از توقف این پروسه، نشست‌های چهارجانبه بین افغانستان، آمریکا، پاکستان و چین شروع شد اما این روند نیز موفقیتی در پی نداشت زیرا طالبان از حضور در آن خودداری کردند.

سال گذشته نشست کابل، برگزار شد اما بازهم طالبان در آن شرکت نکردند. یکی از نشست‌های دیگر که امید صلح از آن می‌رفت، نشست چهارجانبه آمریکا، چین، افغانستان و پاکستان در مسقط بود.

این نشست 24 میزان سال جاری پس از یک وقفه ۲۰ ماهه، در مورد روند صلح افغانستان در مسقط، پایتخت عمان برگزار گردید اما از آنجا که نمایندگان طالبان در آن شرکت نداشتند، بدون نتیجه پایان یافت. با توجه به این امر، تلاش دولت وحدت ملی افغانستان برای مذاکرات صلح با طالبان که عمدتاً متکی به کشورهای خارجی مثل آمریکا، چین و پاکستان بود، ناکام شد.

در سه سال گذشته، تنها موفقیت دولت افغانستان در مذاکرات صلح، امضای توافقنامه صلح با حزب اسلامی افغانستان بوده است. البته امضای این توافقنامه، بیشتر به خاطر تمایلی بود که گلبدین حکمتیار برای پیوستن به دولت افغانستان از خود نشان داد نه این که دولت افغانستان ابتکاری به خرج داده باشد.

نتیجه

اکنون که نشست ترکیه در حال برگزاری است، برخی تصور کرده‌اند که واقعاً طالبان در این نشست حضور دارند. اگر شما هم به چنین امری اعتقاد داشته باشید، باید درباره آن تجدیدنظر کنید زیرا نشست ترکیه که در آن اعضای حزب اسلامی گلبدین حکمتیار نیز حضور دارند، نه تنها یک نشست معتبر و رسمی نیست بلکه طالبان نیز در آن حضور ندارند. همان‌طور که می‌دانید، منظور از طالبان کسانی هستند که اکنون تحت رهبری «ملاهبت‌الله» و معاونت «سراج‌الدین حقانی» در چارچوب یک شورای رهبری، فعالیت می‌کنند. در حال حاضر همین گروه، حرف اول را درباره صلح و جنگ افغانستان می‌زنند. ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی این گروه، حضور نمایندگان شان را در نشست ترکیه رد کرده و شورای عالی صلح افغانستان نیز نمایندگان ملاهبت‌الله را در این نشست تائید نکرده است. طالبان درباره مذاکرات صلح، دیدگاه خاصی دارند که بر محوریت دفتر این گروه در قطر و مذاکره با آمریکا تأکید دارد. بنابراین، احتمالاً در نشست ترکیه تعدادی از طرفداران «ملارسول» رهبر انشعابی طالبان و یا شاید گروه‌های متفرقه دیگر تحت عنوان نمایندگان طالبان شرکت کرده باشند. بعید نیست که این افراد با نمایندگان حزب اسلامی و دولت افغانستان در یک پرواز از کابل به ترکیه رفته باشند.

مرادی