روابط دوجانبه امریکا و اسراییل در دوره بایدن

سیاست آمریکا در قبال مساله اسراییل و فلسطین در دوران ریاست جمهوری ترامپ تغییر فاحشی نسبت به سیاست سنتی آمریکا به ضرر فلسطینی‌ها و به نفع اسراییل داشت. طرح معامله قرن به تنهایی نمایان‌گر رویکرد متفاوت و یک‌جانبه دولت ترامپ به مسئله فلسطین بوده است؛ علاوه بر این شناسایی قدس به عنوان پایتخت اسراییل، انتقال سفارت، شناسایی بلندی‌های جولان به عنوان بخشی از سرزمین اسراییل و عادی‌سازی روابط با امارات، بحرین، سودان و مراکش هدیه‌های بزرگی بود که ترامپ به اسراییل عطا کرد؛ اگرچه بیشتر این اقدامات صرفاً جنبه نمادین داشته است. همچنین سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران کاملاً مطابق میل اسراییل بود که البته به نتیجه دلخواه اسراییلی ها منجر نشد.

پیروزی بایدن و احتمال تغییر رویکرد یک‌جانبه در قضیه فلسطین در کنار تضعیف جایگاه سیاسی نتانیاهو در داخل، انحلال پارلمان و چشم‌انداز انتخابات آینده اسراییل می‌تواند آثار و پیامدهایی برای سیاست خارجی و منطقه‌ای اسراییل داشته باشد. بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، احیای روابط آمریکا و اروپا و کنار گذاشتن رویکرد یک‌جانبه در خصوص فلسطین از جمله مسائلی است که الزامات جدیدی برای سیاست خارجی اسراییل ایجاد می‌کند.

البته با همه ی این تحولات، از این نکته نباید غفلت کرد که اگرچه رویکرد بایدن در قبال مسئله فلسطین بسیار متفاوت از رویکرد ترامپ خواهد بود اما روشن است که بایدن برای روابط دوجانبه با اسراییل اهمیت راهبردی قائل است و بنابراین انتظار نمی‌رود همه اقدامات ترامپ در حمایت از این رژیم را معکوس کند. دولت ترامپ در ماه‌های پایانی دوره خود با استفاده از دیپلماسی و روابط شخصی، توانسته است عادی‌سازی روابط اسراییل با چهار کشور امارات، بحرین، سودان و مراکش را میانجی‌گری کند. بایدن نیز در این زمینه حداقل در خصوص هدف نهایی با ترامپ اشتراک دارد و تلاش خواهد کرد زمینه‌سازی‌هایی را که در دولت ترامپ برای وارد کردن برخی از کشورهای دیگر به این جریان انجام شده است، ادامه دهد.

در این راستا رویکرد انتقادی بایدن به عربستان ممکن است باعث تسریع این کشور در عادی‌سازی روابط با اسرایبل به منظور کاهش فشارها شود. اسراییل نیز از موضع دولت بایدن مبنی بر ورود مجدد به توافق هسته‌ای، به منظور تسریع در عادی‌سازی روابط از سوی عربستان با هدف تشکیل جبهه‌ای متحد علیه ایران بهره‌برداری خواهد کرد.

دکتر عبداللطیف نظری