حمله دو عامل انتحاری به یک ایستگاه اتوبوس در اندونزی در ماه مه که یک گروه وابسته به داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت؛ موجی از حملات توسط گروههای اسلام گرای شورشی در ماه های آوریل و مه در مناطق جنوبی عمدتاً مسلمان نشین تایلند از جمله انفجار خودروی بمب گذاریشده در نزدیکی یک مرکز خرید که به زخمی شدن پنجاه تن منتهی شد و در فیلیپین نیز تصرف شهر ماراوی واقع در جزیره عمدتاً مسلمان نشین میندانائو در جنوب این کشور توسط یک گروه شبه نظامی وابسته به داعش در ماه مه به منظور ایجاد «ولایت آسیای شرقی داعش» تازه ترین موارد اقدامات گروههای تروریستی و شورشی درجنوب شرق آسیا هستند.
این موضوع سؤالات مهمی را در رابطه با میزان تواناییهای نظامی و تهدیدات بالقوه ناشی از فعالیت عناصر مرتبط با داعش در این منطقه به دنبال دارد. گروه اسلام گرای افراطی که در ماراوی علیه ارتش فیلیپین می جنگد و کنترل این شهر را به دست گرفته است از ادغام دو گروه شبه نظامی ابوسیاف و گروه جدید تری با نام مائوته تحت پرچم داعش شکل گرفته است.
براساس برآوردهای رسمی نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آسیای جنوب شرقی در حال حاضر نزدیک حدود 1200 الی 1800 نفر از آسیای جنوب شرقی به صف جنگجویان داعش در کشورهای عراق و سوریه پیوسته اند، که اکثریت آنها از کشور اندونزی هستند. درحالی که برآورد دقیق تعداد افرادی که از این منطقه به داعش پیوسته اند دشواراست، تازه ترین برآوردها نشان می دهند که 395 اندونزیایی درعراق و سوریه حضور دارند وهمچنین چندین تبعه مالزیایی نیز در فیلم های تبلیغاتی داعش دیده شدهاند، اما تعداد آنها بسیار کمتر از اندونزیایی ها است.
از سوی دیگر تمام کسانی که از آسیای جنوب شرقی به داعش پیوسته اند جنگجو نیستند و 45 درصد آنها زنان و کودکان هستند. تعداد جنگجویان اندونزیایی زبان و مالایی زبان حاضر در سوریه چنان بالا است، که آنها یک واحد جنگی جدا با نام «کتیبه نوسانتارا» تشکیل دادهاند. بازگشت این جنگجویان به کشورهای خود آن هم در شرایط افزایش فشار برداعش در هر دو کشور عراق و سوریه، چالش های امنیتی پیچیده ای پیش روی کشورهای آسیای جنوب شرقی قرار داده است.
هرچند تعداد جنگجویانی که با هدف پیوستن به گروه داعش در عراق و سوریه از جنوب شرق آسیا راهی این کشورها شدهاند، هنوز درصد بسیار کمی از کل جنگجویان این گروه تکفیری را تشکیل می دهد، اما باتوجه به پیشروی های اخیر ارتش عراق و بازپس گیری مناطق تحت تصرف گروه داعش از جمله موصل پایتخت خود خوانده خلافت این گروه درعراق، این احتمال وجود دارد که بسیاری از جنگجویان این گروه که از جنوب شرق و شرق آسیا هستند، به کشورهای خود بازگردند و با توجه به وجود شکاف های متعدد قومی و تحت فشار بودن برخی اقلیتهای مسلمان این منطقه از جمله اقلیت مسلمانان روهینگیا در امتداد مرزهای بنگلادش و میانمار که سالها است، با خشونت و سرکوب شدید از سوی دولت میانمار روبرو هستند، زمینه های بسیار مساعدی برای شکل گیری جهت گیریهای افراطی وجود دارد. نتایج بررسیهای اخیر نشان می دهد که شاخه مسلحانه جنبش مقاومت مسلمانان روهینگیا که در مرزهای میانمار و بنگلادش فعال است، در حال افزایش ارتباطات و تماس های خود با سایر گروههای شبه نظامی آسیای جنوب شرقی است.
وجود احساسات جدایی طلبانه بسیار قوی در منطقه سین کیانگ چین از دیگر زمینه های احتمالی گسترش نفوذ داعش در شرق آسیا است. انتشار یک پیام ویدئویی کوتاه در ماه مارس که در آن جنگجویان اویغور حاضر در عراق خواستار حمله این گروه به خاک چین شدند، موجی از نگرانیها را نسبت به حمله احتمالی داعش به چین یا برقراری ارتباطاتی با مسلمانان جدایی طلب واقع در این استان عمدتاً مسلمان نشین که هدف شدید ترین تبعیض ها و محرومیت های قومی نیز بوده است، افزایش داد.
البته این اولین تلاش داعش برای جذب جنگجویان جدید از میان اویغورها نیست و به نظر می رسد داعش از برخی جهات قرابت های بسیاری با اهداف این گروه برای تشکیل «ترکستان شرقی» داشته باشد. به باور کارشناسان چینی حدود دویست شهروند این کشور به صف داعش در سوریه پیوسته اند، که البته تمامی آنها نیز اویغور نیستند و پیام ویدئویی داعش به زبان چینی ماندارین بود، که زبان رسمی 95 درصد جمعیت 1.4 میلیارد نفری این کشور است.
با توجه به مجموع شرایط فوق به نظر می رسد سه عامل کلیدی در افزایش چالش های امنیتی کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا در رابطه با گروه داعش وجود داشته باشد:
نخست، پیروزی های فزاینده نیروهای دولتی و مردمی عراق و سوریه در برابر داعش و بازپس گیری بسیاری از مناطق تحت تصرف این گروه باعث می شود، بسیاری از اعضای داعش که از شرق و جنوب شرق آسیا هستند به کشورهای خود بازگردند و این امر چالش های امنیتی فراوانی برای کشورهای این منطقه ایجاد کند.
عامل دوم، وجود شکاف ها و گسل های اجتماعی و قومی متعدد در منطقه شرق و جنوب شرق آسیا است، که به واسطه سرکوب برخی گروههای اقلیت مسلمان از جمله مسلمانان روهینگیا در میانمار، مسلمانان سین کیانگ در چین و ساکنان جزیره مسلمان نشین میندانائو در جنوب فیلیپین تشدید نیز شده است.
عامل سوم، فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی وهابیت عربستان در این منطقه می باشد. اعم از کمکهای مالی، ساخت مساجد و مراکز فرهنگی که فرهنگ وهابیت را ترویج می نمایند. همچنین باز گشت طلاب وهابی تحصیل کرده در مراکز آموزشی این کشور.
وجود این سه عامل در کنار هم میتواند بستری بسیار مناسب برای رشد اندیشه های افراط گرایانه باشد، که گروه داعش نشان داده است توانایی بهره برداری مناسب از آنها را نیز دارد. به این ترتیب کشورهای جنوب شرق و شرق آسیا باید با در نظر داشتن این دو موضوع کلیدی، تلاش های مشترکی را برای مقابله با تهدید بازگشت جنگجویان از عراق و سوریه شروع کنند و حتی برای مقابله با اقدامات مسلحانه همکاری های امنیتی خود را گسترش دهند، که البته کشورهای جنوب شرق آسیا در چارچوب اتحادیه آ.سه.آن دارای پیمان همکاری های مشترک نظامی و امنیتی هستند و می توانند از چنین ظرفیتی برای مهار افراط گرایی استفاده کنند.
موضوع دیگر توجه به حقوق اقلیت های عمدتاً مسلمان و سرکوب شده این کشورها است، که دارای ریشه های تاریخی بسیار قدیمی نیزهستند و حل و فصل این دسته از شکاف های قومی و اقتصادی می تواند به شکل ریشه ای تهدید داعش و گروههای جدایی طلب را از بین ببرد.
نظرات(۰ دیدگاه)