تحلیلی بر روند سازش اعراب و اسراییل در دوره پسا ترامپ

هرچند سیاست گذاران در امریکا روند سازش اعراب با اسراییل در دولت بایدن را قابل ادامه و به نفع قصر سفید می‌دانند؛ با این حال، آینده سیاستی که دونالد ترامپ در خاورمیانه کلید زد در دوران ریاست جمهوری جو بایدن نامشخص است.

در رابطه با نقش ترامپ در شکل گیری توافق‌های سازش اعراب با اسراییل می توان گفت در سه سال ابتدایی ریاست جمهوری او خاورمیانه تحولی خاصی را به چشم خود ندید. اما ۴ ماه مانده به انتخابات آمریکا فشار و رایزنی ترامپ و دستیارانش چند کشور عربی را به تدریج به سمت عادی سازی روابط با اسراییل سوق داد. اندکی بعد سودان به امارات و بحرین پیوست. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا این سیاست در دوره بایدن به سبک و سیاق فعلی دنبال شود.

به نظر می رسد اظهارات بایدن برای بازگشت به برجام موجب رفتن برخی کشور‌های عربی دیگر به سمت عادی سازی روابط با تل‌آویو خواهد شد. هر چند ترامپ نیز در آخرین روز‌های حضور خود در کاخ سفید کماکان از پیوستن دیگر کشور‌ها به صف سازش کنندگان با اسراییل سخن گفت، اما معلوم نیست که ادامه این روند در دوران پسا ترامپ چگونه خواهد بود.

در صورتی که دولت بایدن تحریم‌های ایران را کاهش دهد، رقبای منطقه‌ای تهران باید خود را برای یک ایران که از نظر اقتصادی در صحنه بین المللی قوی‌تر است، آماده کنند. این در حالی است که سیاست های منطقه ای ایران هم چنان در حال پیشرفت و تداوم قرار دارد و پس از ترور سردار سلیمانی، هیچ نوع گسست در آن محسوس نیست.

هرچند رویکرد سیاست خارجی بایدن و ترامپ در قبال مسائل خاورمیانه متفاوت از هم می‌ باشد، اما باید توجه داشت که جمهوری خواهان و دموکرات‌ها هردو کارزاری را برای پایان دادن به «جنگ‌های بی‌پایان» و حل مشکلات داخلی آمریکا راه انداخته‌اند. همه گیری از کنترل خارج شده کرونا، ناآرامی‌های نژادی گسترده و مشکلات اقتصادی رو به تزاید میراثی است که ترامپ برای بایدن بر جا گذاشته، بنابراین طبیعی است که مسائل داخلی در راس اولویت‌های دولت جدید آمریکا خواهد بود.

هر چند از منافع عادی سازی روابط اعراب و اسراییل نمی‌توان چشم پوشی کرد و دستاورد‌های امنیتی آن در زمان عقب نشینی تدریجی آمریکا از منطقه غیر قابل انکار خواهد بود، اما دولت بایدن اولویت‌های داخلی بسیاری برای پرداختن خواهد داشت. پس احتمالا پروژه عادی سازی با اندک وقفه زمانی در دولت بایدن دنبال می‌شود.

دکتر عبداللطیف نظری