په کاناډا کې نړیوال کنفرانس د افغانستان کې د جنسیتي اپارتاید پای ته رسولو لپاره جوړ شو
د «له کابل څخه تر اوټاوا: د افغانستان کې د جنسیتي اپارتاید پای ته رسولو لپاره نړیوال همبستګي» تر عنوان لاندې نړیوال کنفرانس پرون د کاناډا پارلمان ودانۍ کې د اوټاوا ښار کې جوړ شو. دا غونډه د ښځو او ماشومانو د څېړنو او مدني شبکې له لوري او د کاناډا د پارلمان د یو شمېر غړو په ملاتړ رابلل شوې وه، او د نړۍوالو بنسټونو، دیپلوماټانو او د ښځو د حقونو د فعالانو پام یې د طالبانو تر حاکمیت لاندې د ښځو بحراني وضعیت ته اړولی دی.
د کنفرانس ګډونوالو خبرداری ورکړی چې د افغانستان ښځې او نجونې په اوس وخت کې د یوه له خورا سختگیرانه د جنسي تبعیض رژیم لاندې ژوند کوي؛ هغه محدودیتونه چې ګڼ شمیر د بشري حقونو متخصصان یې روښانه بېلګه د «جنسیتي اپارتاید» بولي. د دې کنفرانس اساسي موخه دا وه چې یوه نړیواله اجماع رامنځته شي ترڅو دغه اپارتاید رسمي ډول وپېژندل شي او د نړېوالو د حساب ورکولو میکانیزمونه پیاوړي شي.
د غونډې په پیل کې، د کاناډا د پارلمان غړي، علي احساسي، د افغانستان د ښځو د ملاتړ په برخه کې د کاناډا د حکومت او پارلمان ژمنتیا ټینګه کړه. ورپسې، د ښځو او ماشومانو د څېړنو شبکې مشره، زرقا یفتلي، د نړیوالې همبستګۍ پر دوام ټينګار وکړ او له نړیوالې ټولنې یې غوښتي چې د افغانستان پر ښځو د سیستماتیک تبعیض پر وړاندې عملي ګامونه واخلي.
په بل پړاو کې، روبینا همدرد د شبکې نوی موندل شوی راپور وړاندې کړ. دغه راپور ښيي چې د طالبانو د پالیسیو له امله، ښځې له زدهکړو بېبرخې شوي، پراخ بیکاري رامنځته شوې، له ټولنیزو او سیاسي ډګرونو څخه ایستلې شوي، او د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی زیات شوی دی.
همداراز، حمېره ثاقب یو لیک چې د افغانستان د زرګونو مېرمنو لهخوا لاسلیک شوی و، د کاناډا لومړي وزیر مارک کارني ته وسپاره. په دغه لیک کې له کاناډا غوښتل شوي چې د جنسیتي اپارتاید د جرمګڼلو برخه کې نړیوال مشري واخلي او دا موضوع د ملګرو ملتونو له لارې تعقیب کړي. ټینګار شوی چې کاناډا باید د افغانستان د ښځو د حقونو او نړیوال عدالت ملاتړ کونکي هېواد وي.
ورپسې، د کاناډا سناتورانو مریلو مکفدران او ربیکا پترسون د ښځو پر معنا لرونکي ګډون په راتلونکو تصمیمنیولو کې او د هغوی پر خوندیتوب ټينګار وکړ. سلما عطااللهجان بیا د ښځو دوامداره حذف له سیاسي خبرو نا منلو ګڼلي او د نړۍوالې همبستګۍ د لا زیاتوالي غوښتنه یې وکړه.
د افغانستان د پخواني حکومت سفیر، حسن سروش، چې کاناډا کې یې خپله وینا وکړه، د افغانستان د بشري حقوقو د بحران له زیاتوالي اندېښنه وښوده او د ښځو د حقونو د سرغړونو پر وړاندې د نړیوال حساب ورکولو غوښتنه یې وکړه.
په یوه جانبي ناسته کې چې د «جنسیتي اپارتاید د جرمګڼلو او حساب ورکولو» تر عنوان لاندې جوړه شوې وه، دیوید سپراول، مریم منصف، ګیسو یاري، کلودیا فلورېس، ریچارد بېنټ او فرشته کریمي ګډون کړی و. دوی پر دې ټینګار وکړ چې د طالبانو له خوا د ښځو د ځپلو سیستماتیک بڼه غوره کړې او موجوده حقوقي سیستمونه یې د مقابلې وړتیا نه لري، او غوښتنه یې وکړه چې دا حالت باید رسمي وپېژندل شي.
په بل فرعي ناسته کې چې عنوان یې «د افغانستان د ښځو د حقونو لومړیتوب لپاره د دادخواهۍ پیاوړتیا» و، داسې کارپوهان ګډون درلود لکه کریمه بنون، هیدر بار او ذبیحالله جواد، د ملګرو ملتونو او نړیوالو ادارو استازي، چې له نړۍ یې غوښتنه وکړه چې افغان ښځې د تصمیمنیولو پروسو کې شاملي کړي او د طالبانو له خوا د هغوی د فرصتونو سیستماتیک له منځه وړل د جنسیتي اپارتاید څرګنده بېلګه بڼې وپېژني.
په پای کې، ستوده فروتن دا کنفرانس د جنسیتي اپارتاید د رسمي پېژندلو لپاره د نړیوالو هڅو د نوي فصل پیل وگاڼه. د ښځو او ماشومانو د څېړنو او دادخواهۍ شبکه هم د غونډې په پای کې د «افغانستان د ښځو د ملاتړ جایزه» یو شمېر ښځو د حقونو پلویانو او نړېوالو ملاتړ کوونکو ته ورکړه او اعلان یې وکړ چې دا جایزه به له دې وروسته هر کال د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي پر ضد نړیوال ۱۶ ورځني کمپاین پر مهال ورکول کېږي.
