د افغانستان د انټرنټ محدودیتونو ښځو او مدني ټولنې ته پراخ زیانونه اړولي
د متحده ملتونو د ښځو اداره (UN Women) په خپل نوي راپور کې خبرداری ورکړی چې د ۲۰۲۵ کال د سپتمبر له ۲۹ نېټې تر د اکتوبر تر ۱ نېټې پورې د افغانستان په کچه د مخابراتو بشپړ قطع، چې ۴۸ ساعته دوام درلود، پر ښځو او مدني ټولنې ژور او پراخ اغېز کړی او په ځانګړې توګه د ښځو بنسټونه یې فالج کړي دي.
د راپور له مخې، دا قطع له څو لگلاري اختلالونو وروسته په یو شمېر ولایتونو کې پېل شوه، چې له امله یې د میلیونونو هېوادوالو د معلوماتو، خدمتونو او مهمو مرستو ته لاسرسی بند شو. په دې موده کې، انسان دوست خدمات، ثبتنام سیستمونه، مرستندویه پروګرامونه، روغتیایي، بانکي او تعلیمي خدمات هم په یو شمېر سیمو کې له کار ولېدل.
UN Women په خپلو موندنو کې ټینګار کړی چې ښځې تر ټولو ډېرې زیانمنې شوې دي. د هغوی اړیکه له رواني-اجتماعي ملاتړکوونکو شبکو او د جنسي تاوتریخوالي د قضیو ثبتولو توان بشپړ ډول پرې شوې. همدا راز، د دفترونو سره د اړیکو محدودیت او د محرم اړتیا له امله د سفرونو همغږي کې پاتې راتلل، د ښځینه کارکوونکو حرکت سخت اغېزمن کړی.
په ښارونو او ولسوالیو کې د ګڼو ښځو بنسټونو فعالیتونه ګډوډ شوي، کارکوونکو ته معاشونه ځنډېدلي، راپورونه بند شوي او میداني پروګرامونه لغوه شوي دي. له بلې خوا، هغه نجونې چې د انټرنټ له لارې یې آنلاین تعلیمات تر لاسه کول، له زدهکړو محرومې شوې دي؛ یو حالت چې د جبري ودونو او ټولنیز انزوا د زیاتېدو خطر رامنځته کوي.
راپور دا هم څرګندوي چې دغه اختلال ښځو ته ځانګړې رسنۍ هم سختې زیانمنې کړي دي. د تلویزیوني او آنلاین پروګرامونو خپرونې ودرول شوې او یوازې د رادیو ځینې مخکې ثبتشوي برخې خپرېدې. همدا راز، له نړیوالو شبکو سره د اړیکو پرې کېدل، د بشري حقونو د مدافعینو پر ضد د ګواښونو زیاتېدو سبب شوی او د راپور ورکولو لارې یې بندې کړي.
راپور خبرداری ورکوي چې د دا ډول مخابراتي قطع پېښې بیا تکرارېدونکي دي او سیمهییزې ادارې، په ځانګړې توګه ښځو ته ځانګړي بنسټونه، لا هم د دوامدار کار لپاره اړینه وړتیا او وسایل نه لري.
د UN Women له خوا وړاندیز شوي استراتیژیک حلونه کې د مهمو معلوماتو د چاپ او خوندي کولو لپاره د آفلاین سیستمونه کارول، له انټرنټ څخه مستقل پیغامرسوونکو لکه eSIM ګټه اخیستل، د حضوري اړیکو شبکو جوړول او د رواني-اجتماعي حضوري خدماتو پراخولو کې پانګونه شامل دي.
همداراز، UN Women ټینګار کوي چې د مخابراتو پرې کېدل یواځې یو تخنیکي موضوع نه ده، بلکې د افغانستان ښځو د آزادۍ، رواني سلامتۍ او راتلونکي ته ګواښ دی. د یو ښځینه رسنیز کارکوونکي په وینا چې نوم یې په راپور کې اخیستل شوی: «د ښځو لپاره، دا پرې کېدل د هیلې او پوهاوي پای دی؛ اړیکه د ژوند دوام معنا لري.»
طالبانو اداره، چې تېرې میاشتې یې د یوه فقهی فتوا تفسیر پر بنسټ او د فساد او اخلاقي منکراتو د مخنیوي په موخه پوره محدودیتونه پلي کړي، د انټرنټ بندښت ته دوام ورکړی دی.
